Cena pompy ciepła - koszty instalacji i utrzymania

Pompa ciepła – dlaczego warto? Ile kosztuje pompa ciepła?

Według ekspertów z dziedziny systemów grzewczych cena pompy ciepła to niewielki wydatek w porównaniu z korzyściami, jakie oferuje urządzenie. Dla domów lub innych budynków o powierzchni około 200 metrów kwadratowych roczny koszt ogrzewania elektrycznego potrafi sięgnąć 6000 zł, instalacja gazowa to koszt około 3000 złotych, natomiast instalacja z pompą ciepła osiągnie te same efekty w granicach 1500–2000 zł. Oznacza to, że koszt pompy ciepła to inwestycja, która szybko się zwróci ze względu na niewielkie koszty eksploatacji. Co więcej, decydując się na ten typ ogrzewania/chłodzenia można liczyć na zwrot części wydatków przez dostawców energii. Ponieważ jest to ekologiczne rozwiązanie, można starać się o dofinansowanie ich montażu. Decydując się na tę opcję, należy pamiętać, że rezygnujemy nie tylko z wysokich rachunków oraz negatywnego wpływu na klimat, ale też z przestrzeni, którą normalnie należałoby wykorzystać na składowanie opału czy z budowy komina. 

Nie należy zapominać, że oprócz bycia bezemisyjnymi oraz niedrogimi w utrzymaniu, pompy ciepła są na co dzień także bezobsługowe, aczkolwiek trzeba zwracać uwagę na wygłuszenie pompy ciepła Wszystkie te czynniki przekładają się na ich rosnącą rokrocznie popularność, zwłaszcza że cena pompy ciepła z montażem wciąż spada. Dlaczego zatem jest to tak wszechstronne rozwiązanie?

Kalkulator pompy ciepła

Pompa ciepła – jak działa, ile kosztuje?

Dom można ogrzewać na wiele różnych sposobów. Pompa ciepła działa w zasadzie analogicznie do kotła gazowego czy zasilanego innym rodzajem paliwa. To znaczy, że podgrzewane jest medium grzewcze, z którego ciepło oddawane jest do instalacji, tym samym zwiększając temperaturę całego budynku. Podstawową różnicą jest rodzaj energii używany do podgrzania medium. W przypadku klasycznych rozwiązań wykorzystuje się zazwyczaj paliwa kopalne, co wiąże się ze znacznym zanieczyszczeniem środowiska natomiast pompa ciepła korzysta z odnawialnych źródeł energii oraz w niewielkim stopniu z prądu elektrycznego w celu oddania ciepła do instalacji centralnego ogrzewania czy podgrzania wody użytkowej. Z tego względu pompa ciepła jest idealnym dodatkiem do paneli fotowoltaicznych. W skrócie można zatem powiedzieć, że zadaniem pompy jest pozyskanie energii z naturalnych źródeł (grunt, woda, powietrze), jej przetwarzanie oraz transport, a następnie przekazanie do instalacji grzewczej. Proces ten opisuje się jako przekazanie energii ze źródła dolnego do źródła górnego. 

Sprawność pompy ciepła determinuje różnica temperatur między źródłem dolnym, będącym dostawcą ciepła, a źródłem górnym – jego odbiorcą. Przyjmuje się, że im ta różnica jest mniejsza, tym większa wydajność procesu. Mimo tego pompy ciepła doskonale radzą sobie w polskich warunkach. Niektóre modele są zdolne do samodzielnej pracy nawet w -28 stopniach. 

Sprawność urządzenia jest bezpośrednio powiązana z kosztem ogrzewania pompą ciepła i określana jest współczynnikiem COP obliczanym jako COP=Q/Qe, gdzie Q oznacza ilość oddanego ciepła, a Qe to ilość pobranej energii elektrycznej. W standardowej instalacji na potrzeby przeciętnego gospodarstwa domowego współczynnik COP wynosi 3-4, co oznacza, że na każdą 1 kWh zużytego prądu przypadają 3-4 kWh energii cieplnej. 

Kupujący staje zatem przed pytaniem, jakiej mocy potrzebuje i jaka będzie cena pompy ciepła? Wylicza się to z następującego wzoru: metraż domu x zapotrzebowanie na ciepło. W przestrzeniach o powierzchni około 180 m2, gdzie zapotrzebowanie będzie wynosić 50 W/m2 spokojnie sprawdzą się modele przeznaczone do użytku domowego dla nowych, dobrze zaizolowanych budynków o mocy 7-10 kW. Nie ma potrzeby zwiększać jej mocy do c.w.u. (ciepłej wody użytkowej), gdyż chwilowe przełączenie na podgrzewanie wody będzie dla użytkownika niezauważalne. Cena pompy ciepła z montażem będzie zależeć od jej rodzaju. 

Rodzaje i koszt eksploatacji pompy ciepła

Wybór odpowiedniego dla naszych potrzeb rodzaju instalacji będzie się znacząco przekładał na późniejszą cenę eksploatacji pompy ciepła, dlatego temu etapowi należy poświęcić szczególną uwagę. Do wyboru mamy trzy główne źródła dolne: grunt, wodę oraz powietrze. 

Grunt

Ten rodzaj dolnego źródła dla pompy ciepła wymaga zwiększonych nadkładów pieniężnych podczas inwestycji, jednak pozwala uzyskać względnie stałą cenę wytwarzania energii oraz stabilną jej dostawę. Dla polskich warunków klimatycznych i polskich portfeli – nieoceniona zaleta. 

Do wyboru mamy dwa rodzaje systemów: woda/woda – wykorzystująca ciepło wód gruntowych (uwaga! potrzebne są studnie: czerpna oraz zrzutowa do wtłaczania wody z powrotem pod ziemię) lub solanka/woda – roztwór glikolu krąży w pionowym lub poziomym kolektorze gruntowym. 

System woda/woda wymaga wydrążenia dwóch studni, z których pierwsza będzie dostarczać wodę do układu grzewczego, druga zaś odprowadzać ją z powrotem pod ziemię po odebraniu z niej energii przez pompę ciepła. Głębokość to zazwyczaj od 6 do 15 m, gdyż oba odwierty muszą sięgać aż do warstwy wodonośnej. Cena pompy ciepła z montażem, tj. wykonaniem studni oscyluje w okolicach 3000 zł. Naturalnie, jeśli konieczne są głębsze odwierty oraz pompy głębinowe lub niezbędny jest proces uzdatniania wody – koszty instalacji pompy ciepła będą wzrastać. 

Kolektor pionowy to doskonałe rozwiązanie dla działek o niewielkiej powierzchni. System opiera się o U-kształtne rury umieszczone w glebie na głębokości 30-50 m i wypełnione solanką. Relatywnie stała temperatura gruntu na tak dużej głębokości pozwala na względnie stały i niedrogi koszt wytworzenia 1 kWh ciepła. Minusem tego typu rozwiązania jest suma wydana na prace przygotowawcze. Cena pompy ciepła z montażem uwzględniającym drążenie pionowych sond potrafi sięgnąć ok. 20 000 zł. 

Kolektor poziomy o kształcie płaskim lub spiralnym idealnie sprawdzi się zaś na dużych działkach, zwłaszcza jeśli grunt jest gliniasty i dobrze nawodniony. Z takiego rodzaju ziemi jesteśmy w stanie uzyskać prawie czterokrotnie więcej energii niż z gruntu suchego i piaszczystego. Kolektor poziomy to nic innego jak rury PE umieszczone w odpowiednich odstępach od siebie poniżej strefy zamarzania tj. na głębokości 1,5-2 m i w odległości 1-1,5 m. W przypadku bardziej korzystnego, gliniastego gruntu powierzchnia kolektora powinna być mniej więcej 1,5 razy większa niż powierzchnia ogrzewanego domu. W przypadku gruntu piaszczystego powierzchnię tę trzeba powiększyć aż do 5 razy. Sposobem na obniżenie kosztu instalacji pompy ciepła będzie kolektor spiralny, który wymaga jedynie poprowadzenia rur w rowach oddalonych o 3 m od siebie, co zapobiega zdejmowaniu grubej warstwy macierzystej gleby. 

Gruntowe pompy ciepła są wyśmienitym rozwiązaniem dla domostw o dużym zapotrzebowaniu na ciepło. Jak działa pompa ciepła w czasie chłodów? Zimą – nawet w okresie silnych mrozów! – są wystarczająco wydajne by stanowić jedyne źródło ciepła dla budynku. 

Powietrze

Jak działa i ile kosztuje taka pompa ciepła? W tym przypadku źródłem ciepła może być zarówno powietrze zewnętrzne jak i wewnętrzne. Ogromną zaletą tych urządzeń jest ich cena oraz łatwość montażu. Są zdecydowanie tańsze od pomp gruntowych, a także nie wymagają stworzenia skomplikowanej instalacji w obrębie źródła dolnego, gdyż jest nim powietrze otaczające budynek lub wypełniające jego pomieszczenia. 

Aparaty te oznaczają się jednak niższą wydajnością. Powietrze zewnętrzne podlega stałym wahaniom temperatury oraz niestety jest słabym akumulatorem ciepła. Działanie pompy ciepła polega na przetworzeniu pokaźnych ilości powietrza, by wytworzyć zadowalającą ilość energii, a wraz ze spadkiem temperatury wokół domu spada również wskaźnik COP oraz moc grzewcza. 

By zniwelować te niedogodności można pokusić się o zastosowanie rozwiązania mieszanego z kotłem np. na gaz, gdzie przez większość miesięcy w roku pracuje pompa, natomiast w zimniejszych okresach automatycznie uruchamiany zostaje drugi element. Pozwala to na obniżenie kosztów ogrzewania pompą ciepła. 

Mimo swoich mankamentów, pompy powietrzne wciąż pozostają jedną z najpopularniejszych opcji wśród konsumentów. W samym 2020 zamontowano niemal ośmiokrotnie więcej pomp powietrznych niż gruntowych. Może się to wiązać z ich konkurencyjną ceną pompy ciepła lub z faktem, że w ostatnich latach coraz rzadziej obserwujemy silne mrozy czy raptowne spadki temperatury. 

Woda

Jest doskonałym akumulatorem ciepła - przy schładzaniu 1 litra wody o 1°C, oddaje ona aż 4,2 kJ ciepła. Ponadto w tej metodzie możemy korzystać z wody studziennej, stawów, rzek, a nawet ścieków. Z tego względu uznaje się ją za najbardziej optymalne źródło dolne. 

Trzeba jednak pamiętać, że jeśli woda, której planujemy używać, jest zanieczyszczona lub bogata w związki mineralne (zwłaszcza żelaza i magnezu) konieczne jest szeregowe zamontowanie tzw. wymiennika pośredniego przed wymiennikiem ciepła. Urządzenie to, choć niezbędne, będzie powodowało gorsze wykorzystanie ciepła. Wykorzystując wodę musimy być także świadomi, że okazjonalnie mogą występować problemy wynikające z trudnych do przewidzenia warunków środowiska zewnętrznego, takich jak zmiana wydajności wód gruntowych czy przepływu na studniach zrzutowych. Mimo powyższych wad koszt ogrzewania pompą ciepła wciąż bije na głowę ogrzewanie na gaz.

Kalkulator pompy ciepła

Źródło górne – odbiornik ciepła

Aby w jak najwyższym stopniu wykorzystać potencjał instalacji z pompą ciepła, należy zadbać także o odpowiednie parametry źródła górnego. Pompy najefektywniej współpracują z niskotemperaturowymi źródłami górnymi. Efekt ten najłatwiej uzyskać stosując system niskotemperaturowego ogrzewania podłogowego (28-52°C) zainstalowanego na wszystkich dostępnych powierzchniach podłogowych, a w miarę możliwości także na ścianach. W ten sposób w czasie cieplejszych miesięcy można wykorzystywać tę samą instalację również do powierzchniowego chłodzenia pokoi, co sprawia, że koszt miesięczny pompy ciepła zwraca się niejako podwójnie.

Jeśli w ogrzewanym domu znajdują się grzejniki, należy zwrócić uwagę, by były one odpowiedniej wielkości oraz zdolne do pracy z wodą o maksymalnej temperaturze do 65°C. 

Większość domostw decyduje się naturalnie na rozwiązanie mieszane tj. grzejniki + ogrzewanie podłogowe posadzki. Nie należy zapominać o należytym zaizolowaniu domu. W przeciwnym wypadku koszt miesięczny pompy ciepła będzie wzrastać przez uciekające przez szczeliny ciepło. 

Cena pompy ciepła - koszty instalacji i utrzymania

Jeszcze do niedawna koszt instalacji pompy ciepła wahał się pomiędzy 70 000-80 000 zł. Obecnie konsument jest w stanie wykonać ten system w cenie od 30 000 do 40 000 zł, gdzie największym wydatkiem – około 20 000 zł – jest samo urządzenie, w dalszej kolejności dolne źródło – ok. 15 000 zł oraz zasobnik ciepłej wody użytkowej – 2000-6000 zł. Przy planowaniu kosztorysu budowy domu należy pamiętać o tym, że nie jest potrzebny zarówno komin (pompa ciepła to rozwiązanie bezemisyjne, przyjazne dla środowiska) oraz pomieszczenie do składowania opału czy kotłownia.  

Technologia pomp ciepła jest szczególnie polecana dla terenów, gdzie niemożliwy jest dostęp do sieci gazowej lub ewentualne przyłącze byłoby bardzo krótkie. W takiej sytuacji należy rozważyć koszt budowy komina (3000-5000 zł) oraz samego przyłącza, który potrafi sięgnąć nawet 12 000 zł, nie wspominając już o kosztach dalszego użytkowania, które - według specjalistów z dziedziny ogrzewania - mogą być nawet dwukrotnie wyższe niż w przypadku pompy. Jeśli do kosztorysu dodamy robociznę, a także cenę samego kotła grzewczego oraz ewentualnego zbiornika na c.w.u. i zastanowimy się, ile kosztuje pompa ciepła – koszty instalacji obu armatur dla budynku o powierzchni 200 m2 są bardzo podobne, możliwe że trzeba będzie dodać jeszcze do kosztorysu osłonę akustyczną na pompę ciepła. Ekologiczna instalacja z pompą ciepła będzie jednak zdecydowanie szybciej zwracać się w przyszłości, zwłaszcza jeśli w swoim planie energetycznym zastosujemy rozliczanie dwutaryfowe. Nie można zapomnieć o tym, że wspomniana instalacja może nam służyć nie tylko w czasie zimniejszych miesięcy pracując w charakterze ogrzewania, lecz także latem. Mało kto zdaje sobie sprawę, że paradoksalnie chłodzenie pompą ciepła jest jeszcze tańsze niż tradycyjna klimatyzacja!